طرح‌های زیورآلات پیش از اسلام به چه شکل بوده است؟
طرح‌های زیورآلات پیش از اسلام
همان طور که می‌دانید ایران به دلیل وجود قوم‌های مختلف، کشوری بسیار غنی از لحاظ مادی و معنوی است. جواهر و زیورآلات در ایران، از قدیم به عنوان قطعه‌ای ارزشمند در میان همه اقوام مختلف بوده است. صنعت طلا، جواهر، ساخت و تولید طرح‌های زیورآلات و مصنوعات فلزات قیمتی ایران، سرآمد کشورهای جهان است.
هرکدام از طلا و جواهرها در زمان خودشان به یک شکل و طرح خاصی بوده‌اند و پیشینه‌ای داشتند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با طرح‌های زیور آلات پیش از اسلام آشنا کنیم. اگر شما هم می‌خواهید بدانید طرح های زیورآلات پیش از اسلام چگونه بوده، با ما همراه باشید.
تاریخچه زیورآلات در باستان
می‌توان گفت قدمت زیورآلات برابر با قدمت خود انسان‌ها هست. اگر به زمان انسان‌های نخستین برگردیم، متوجه می‌شویم که چطور آن‌ها با طبیعت پیرامون خود دست و پنجه نرم می‌کردند. از همان موقع بود که دوران درک زیبایی شناسی در انسان‌ها شکل گرفت.
تحقيقات باستان شناسي، حاكي از آن است كه نخستين زيورهاي مورد استفاده بشر، دندان‌ها و پنجه‌هاي حيواناتي بوده كه صيد مي‌كرده است. اين قطعه‌هاي كشف شده، با يك رشته ليف طبيعي به هم متصل مي‌شدند و تشكيل مجموعه‌اي بديع را مي‌دادند كه بسيار زيبا جلوه مي‌كردند.
به مرور زمان و کارکردن انسان‌های نخستین روی سنگ‌ها، نخستین زیورآلات، فلزات، نقره و سنگ‌های قیمتی توسط آن‌ها شکل گرفت که هر کدام از آن‌ها طرح‌های خاصی داشتند و از نقوش طبیعی الهام می‌گرفته‌اند.
پیشینه طرح‌های ایرانی
همان طور که اشاره کردیم بیشتر طرح‌های ایرانی، از نقوش طبیعی الهام می‌گرفتند. بعد از آن، طرح‌ها به فعالیت روزمره و سبک زندگی اهالی شهرهای مختلف (مثل کشاورزی و خوشه چینی) تعلق گرفت. در دوران پیش از اسلام، یک سری طرح‌های خاص شکل گرفت که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
طرح‌های زیورآلات پیش از اسلام
:همان طور که گفتیم، دوران پیش از اسلام طرح‌های زیورآلات خاصی وجود داشت که شامل
1 – طرح‌های طبیعی – گیاهی- حیوانی
همان طور که از نام این طرح‌ها پیداست، اسم آن‌ها از طبیعت، گل و گیاه، حیوانات گرفته شده است. به عنوان مثال گل هشت پر، مهم‌ترین این طرح‌ها به شمار می‌آید. حتی گل هشت پر، طرح‌های مشهوری همچون (طرح ونکلیف) در سده‌های میانه را تحت تاثیر خود قرار داده است. از دیگر طرح‌های گیاهی که می‌توان به آن اشاره کرد، گل نیلوفر و درخت سرو هست که از طبیعت گرفته شده.
اکثر نقوش گیاهی به خصوص در طلاهای دستبند و پابندها، به صورت قرینه و تکرار شونده شکل گرفته‌اند. جالب است بدانید که اکثر طرح‌های زیورآلات در دوره پیش از اسلام از طلا و نقره به دست می‌آمدند.
2 – طرح‌های روزمره
طرح‌های روزمره برگرفته از سبک زندگی است. در بسیاری از زیورآلات و مصنوعات دیگر ارزشمند این زمان (نظیر ظروف یا اسلحه ها)، می‌توان آثاری از کار روزمره مردمان را دید.
برای مثال یکی از معروف‌ترین طرح‌های روزمره، طرحی از فعالیت (پاشیدن بنر) هست که با دقت و ظرافت بالایی نشستن دانه‌های گندم در خاک را نشان می‌دهد. امروزه این نوع طرح‌ها در بسیاری از طلا فروشی‌ها و جواهرسازی‌های خاص قابل مشاهده است.
3 – طرح‌های آئینی و مذهبی
نمونه این طرح‌ها نشان دهنده باور، اعتقاد، مذهب مردم کهن و باستان بوده است که امروزه نیز آن‌ها را به چشم می‌بینیم. در میان این طرح‌ها، طرح خورشید از همه مهم‌تر است چرا که نشان دهنده زندگی، آتش و نور در آئین زرتشتیان هست.
در اکثر گوشواره‌ها، طرح خورشید به کار گرفته شده است. طرح چیلیپا، نمونه دیگری از طرح‌های مذهبی است که در دوران باستان به کار گرفته شده است.
اسامی زیورآلات در ایران باستان
حتما برای شما هم جالب است که برخی از اسامی زیورآلات قدیمی در ایران باستان را بدانید. در ادامه به معرفی چند نمونه از آن‌ها می‌پردازیم.
جام طلای مارلیک
فرهنگ تمدن ماد و هخامنشی پیشگام سبک‌های هنری هستند. به همین علت بیشتر آثار و ارزش‌های هنری از جمله تخت جمشید، شوش، باستان در این دوران شکل گرفت. جام طلای مارلیک، نمونه ای از زیورآلات است که به آن دوران بر می‌گردد.
سکه هخامنشی داریک
در دوره هخامنشیان برای اولین بار در جهان، سكه طلا توسط داریوش كبیر در ایران ضرب گردید كه به آن داریك گفته می‌شود. تا به آن موقع هنوز سکه ضرب نشده بود و بعد از دوره هخامنشی سکه‌های طلا در دیگر کشورهای جهان ضرب شدند.
دستنبد طلای هخامنشی
در دوره ساسانیان و هخامنشیان مصرف طلا در ایران بسیار فراوان بوده است. براساس نوشته‌های مورخین سرشناسی نظیر ویل دورانت، گیرشمن، شاردن و دیگران، در ادوار مختلف تاریخی فعالیت‌های تولیدی و بازرگانی، مصنوعات طلا، جواهر، سنگ‌ها و مواد طبیعی قیمتی رونق فراوانی داشته است.
طبقه اشراف و ثروتمندان جامعه، عموما از وسایل و اشیاء زینتی گرانبهائی كه از طلا وجواهرات ساخته شده بود استفاده می‌كردند . دستبند طلای هخامنشی نمونه‌ای از دوره هخامنشی هست.
طرح‌های زیورآلات پیش از اسلام را چگونه در طلا فروشی‌ها تشخیص بدهیم؟
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده که طرح‌های زیورآلات پیش از اسلام چگونه بوده و چطور آن‌ها را تشخیص بدهیم.
همان طور که گفته شد، طرح‌های زیور آلات پیش از اسلام، بیشتر از نقوش طبیعی مثل طبیعت، گیاه، حیوانات، ظروف، آئین و مذهب شکل گرفته شده‌اند. برای تشخیص آن‌ها، کافیست نمونه طرح‌های معروف مثل گل نیلوفر، گل هشت پر و خورشید را بشناسید، از نزدیک آن‌ها را دیده باشید و یا اطلاعاتی از قبل داشته باشید.